"Dự đoán của tôi là bà Kamala Harris sẽ trở thành tổng thống Mỹ tiếp theo, nhưng kết quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào các cử tri, vậy nên hãy đi bỏ phiếu đi", Allan Lichtman, người đã dự đoán chính xác kết quả 9 trong 10 cuộc bầu cử tổng thống Mỹ gần nhất, nói với New York Times.

Mô hình dự đoán kết quả bầu cử của ông Lichtman không dựa trên các số liệu khảo sát cử tri mà xoay quanh 13 tiêu chí trong quá trình tranh cử tổng thống, được gọi là "13 chìa khóa mở cửa Nhà Trắng".

Hệ thống dự đoán trứ danh

Hệ thống "13 chìa khóa" của giáo sư Lichtman tương ứng với các tiêu chí đánh giá khả năng chiến thắng của đảng cầm quyền và ứng viên đảng này trong cuộc bầu cử. Khi giữ được ít nhất 8 chìa khóa thì ứng viên sẽ dẫn đầu trong các vòng bỏ phiếu phổ thông.

Trong bối cảnh cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, do bà Harris là ứng viên đảng cầm quyền, việc đánh giá 13 chìa khóa chiếu theo hệ thống của giáo sư Lichtman sẽ dựa vào khả năng bà Harris giữ được bao nhiêu chìa khóa.

Giáo sư Allan Lichtman đã dự đoán chính xác kết quả cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 với phần thắng nghiêng về ông Joe Biden. Ảnh: New York Times.

Chìa khóa số 1 xoay quanh hiệu quả của đảng cầm quyền. Nếu sau bầu cử giữa nhiệm kỳ, đảng cầm quyền cần chiếm nhiều ghế trong Hạ viện Mỹ hơn so với cuộc bầu cử trước đó, ứng viên đảng cầm quyền sẽ giữ được chìa khóa này.

Chìa khóa số 2 nói về tranh cử nội bộ, tức cuộc bầu cử không chứng kiến sự cạnh tranh gay gắt nào giữa những thành viên đảng cầm quyền trong quá trình tìm kiếm đại diện cho các cuộc đua.

Đối với chìa khóa số 3, nếu ứng viên đảng cầm quyền là tổng thống đương nhiệm thì phe này sẽ giành được lợi thế trong cuộc bầu cử.

Nội dung chìa khóa số 4 cho rằng nếu ứng viên của đảng độc lập (hay phe thứ ba) không quá mạnh thì lợi thế sẽ thuộc về phía đảng cầm quyền.

Với chìa khóa số 5 và số 6, nếu nền kinh tế không bị suy thoái trong năm bầu cử và tăng trưởng kinh tế trong nhiệm kỳ bằng hoặc cao hơn mức tăng trưởng trung bình trong hai nhiệm kỳ trước thì ứng viên đảng cầm quyền sẽ giành được ưu thế.

Việc chính quyền đương nhiệm có tạo ra những thay đổi đáng kể về mặt chính sách quốc gia hay không là nội dung của chìa khóa thứ 7.

Giáo sư Lichtman được ví như "ngôi bắc đẩu" trong giới dự đoán chính trị. Ảnh: New York Times.

Đối với chìa khóa số 8, nếu đất nước không chìm vào bất ổn và không có khủng hoảng kéo dài trong nhiệm kỳ hiện tại thì phe đương nhiệm có lợi thế.

Các chìa khóa số 9 và số 10 lần lượt xoay việc chính quyền đương nhiệm có bị ảnh hưởng bởi những bê bối lớn, có gặp thất bại ngoại giao và quân sự lớn nào hay không.

Trong khi đó, chính quyền đương nhiệm có giữ được chìa khóa số 11 nào hay không phụ thuộc vào những thành tựu lớn về mặt đối ngoại hoặc quân sự.

Cuối cùng, chìa khóa số 12 và 13 lần lượt được quyết định bởi sức hút của ứng viên phe cầm quyền và ứng viên đảng đối lập.

"Những chìa khóa này chắc chắn là có hiệu quả. Chúng là ngôi sao bắc đẩu của giới dự đoán chính trị", giáo sư Lichtman khẳng định.

Ưu thế cho bà Harris

Trong số 13 chìa khóa dẫn đến Nhà Trắng năm 2024, ông Litchman nhận định bà Harris giữ được 8 chìa khóa và đánh mất 3 chìa khóa vào tay đối thủ Donald Trump.

Đầu tiên, "đảng Dân chủ đã làm tốt hơn mong đợi trong cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2022 nhưng họ vẫn mất ghế trong Hạ viện, do đó bà Harris đánh mất một chìa khóa", giáo sư Lichtman nói.

Kế đó, vì ông Biden, tức tổng thống đương nhiệm, không tái tranh cử nên đảng Dân chủ đánh mất chìa khóa số 3.

Bà Harris cũng không giành quyền kiểm soát chìa khóa số 12. "Đây là một chìa khóa rất khó sở hữu. Ứng viên phải là một người có tầm vóc và truyền cảm hứng nổi bật ở mức hiếm gặp, cả thế hệ chắc chỉ có một người", ông Litchman nói. "Bà Harris thì lại không đáp ứng tiêu chí này".

Ông Lichtman cũng cho biết chìa khóa số 10 và số 11 hiện bỏ ngỏ, vẫn có khả năng sẽ đảo ngược theo hướng có lợi cho ông Trump trước cuộc bầu cử.

"Chính sách đối ngoại là một vấn đề khó đoán, do đó những chìa khóa này có thể đảo chiều. Chính quyền Biden đang đầu tư rất nhiều vào cuộc chiến ở Dải Gaza, vốn là một thảm họa nhân đạo chưa có hồi kết", ông Lichtman nói. "Tuy nhiên, ngay cả khi 2 chìa khóa này đảo chiều, ông Trump cũng sẽ chỉ sở hữu 5 chìa khóa, do đó khả năng ông ấy đắc cử một lần nữa là khá thấp".

Cơ hội đắc cử vẫn đang bỏ ngỏ cho ông Trump. Ảnh: Washington Post.

Trong quá khứ, ông Lichtman từng đưa ra nhận xét khá tương phản với dự đoán hiện tại khi cho rằng cơ hội duy nhất để đảng Dân chủ giành chiến thắng trong cuộc đua vào Nhà Trắng 2024 là ông Biden tham gia tái tranh cử.

Thời điểm đó, giáo sư Lichtman cho rằng việc đưa bất kỳ ai khác ngoài đương kim tổng thống ra làm ứng viên tranh cử cho đảng Dân chủ là một điều "vô lý một cách ngờ nghệch", theo New York Times.

Nhiều cuộc thăm dò gần đây cho thấy cuộc đua giữa ông Trump và bà Harris vẫn ở thế sít sao. Một cuộc khảo sát ở quy mô toàn quốc do tờ The Hill phối hợp với Decision Desk HQ thực hiện dựa trên 156 cuộc thăm dò cho thấy bà Harris đang có đôi chút ưu thế khi tỷ lệ ủng hộ của bà nhỉnh hơn cựu tổng thống khoảng 3,6 điểm %.