Nuôi dạy con cái trưởng thành, hạnh phúc, hòa nhập tốt và thành đạt luôn là mối quan tâm hàng đầu của các bậc phụ huynh.
Mỗi trẻ em là một cá thể riêng biệt và phát triển theo tốc độ riêng. Tuy nhiên, các nhà tâm lý học và chuyên gia giáo dục đã chỉ ra một số phương pháp hiệu quả để nuôi dạy trẻ em thành công.
Dưới đây là 5 cách giúp cha mẹ định hướng trẻ em đến với thành công trong tương lai, theo CNBC Make It.
Ưu tiên sự tự tin hơn lòng tự trọng
"Tự tin" và "lòng tự trọng" thường được cho là hai từ đồng nghĩa. Nhưng theo nhà tâm lý học giáo dục Michele Borba, trong việc nuôi dạy trẻ thành công, sự tự tin đóng vai trò quan trọng hơn.
Theo đó, lòng tự trọng là cách chúng ta nhìn nhận bản thân nói chung. Ngược lại, tự tin là mức độ tin tưởng vào khả năng của chính mình trong một tình huống cụ thể. Hai khái niệm này có liên quan nhưng các nghiên cứu cho thấy tự tin là yếu tố dự báo tốt hơn cho thành công trong tương lai.
Nó giúp trẻ củng cố niềm tin rằng kỹ năng và nỗ lực của chúng sẽ dẫn đến kết quả tích cực - chẳng hạn đạt điểm cao hoặc thi đấu thể thao xuất sắc.
"Lòng tin vào bản thân thực sự là kết quả của việc làm tốt, đối mặt với khó khăn, tìm ra giải pháp và tự mình vượt qua thử thách", bà Borba chia sẻ.
Theo bà, cách tốt nhất để cha mẹ thúc đẩy lòng tin vào bản thân của con cái là lùi lại và cho phép chúng tự thành công hoặc thất bại. Thay vì can thiệp và cố gắng giải quyết vấn đề cho con, hãy để trẻ tự học cách vượt qua khó khăn và tin rằng chúng có thể thành công.
Hãy để trẻ tự học cách vượt qua khó khăn và tin rằng chúng có thể thành công. Ảnh minh họa: Pexels.
Dạy con biết kiểm soát bản thân
Các nghiên cứu cho thấy khả năng kiểm soát bản thân đóng vai trò quan trọng trong việc định hướng trẻ đến thành công.
Theo một nghiên cứu kéo dài hàng thập kỷ của các nhà nghiên cứu tại Đại học Otago, New Zealand, trẻ em học được cách bỏ qua những thứ gây rối không cần thiết, kiểm soát cảm xúc và hành vi của bản thân thường sẽ trưởng thành thông minh và có động lực hơn.
"Khả năng tập trung cao độ là kỹ năng quan trọng nhất trong thế kỷ XXI. Đây cũng là kỹ năng mà nhiều phụ huynh bỏ qua khi nuôi dạy con cái", chuyên gia tâm lý học Nir Eyal nói.
Eyal khuyến nghị cha mẹ nên bắt đầu dạy trẻ em kiểm soát bản thân từ sớm. Trẻ mới biết đi có thể bắt đầu hiểu về khái niệm thời gian, vì vậy, cha mẹ có thể giải thích cho trẻ về tầm quan trọng của việc phân bổ thời gian để tập trung vào các hoạt động phát triển quan trọng.
Ngoài ra, trẻ em thậm chí có thể học được cách kiểm soát bản thân thông qua các hoạt động vui chơi.
Trao quyền tự chủ
Theo TS Tovah Klein - nhà tâm lý học trẻ em - khả năng tự thúc đẩy bản thân là một trong hai yếu tố quan trọng giúp trẻ phát triển thành người lớn thành đạt (yếu tố còn lại là sự tự tin).
Chuyên gia nuôi dạy con cái Esther Wojcicki khuyến nghị cha mẹ nên thiết lập các kỳ vọng cùng con về các hoạt động hàng ngày như tự chuẩn bị đi học, lựa chọn các hoạt động ngoại khóa và làm việc nhà.
"Càng tin tưởng con bạn tự làm việc, chúng càng cảm thấy được trao quyền hành động", Wojcicki viết trên CNBC Make It vào năm 2022.
Eyal cũng đề xuất các chiến thuật như tạo ra "thỏa thuận nỗ lực" với trẻ, nơi chúng cam kết giới hạn nhất định đối với những thứ gây sao lãng nhưng hấp dẫn (ví dụ như giới hạn thời gian sử dụng màn hình hàng ngày).
Việc theo đuổi sự hoàn hảo không giúp trẻ thành công hơn trong tương lai. Ảnh minh họa: Pexels.
Đừng căng thẳng về sự hoàn hảo
Bà Wojcicki - người nuôi dạy 3 người con thành đạt (một bác sĩ và 2 giám đốc điều hành cấp cao) - nhưng bà chưa bao giờ yêu cầu chúng phải hoàn hảo. Wojcicki lưu ý rằng điều này đã tạo nên sự khác biệt lớn.
Bà khuyên phụ huynh nên cho con có cơ hội thất bại, đối xử với những sai lầm và thất bại của chúng bằng sự đồng cảm thay vì chỉ trích. Điều này giúp trẻ duy trì sự tự tin, đồng thời học cách nhìn nhận thất bại như một cơ hội học hỏi.
"Sự thành thạo có nghĩa là thực hiện một điều gì đó nhiều lần cho đến khi thành công. Điều tôi muốn là quá trình học hỏi và nỗ lực chăm chỉ, chứ không phải việc đạt được kết quả ngay lần đầu tiên", bà nói.
Các nghiên cứu cho thấy việc theo đuổi sự hoàn hảo không giúp trẻ thành công hơn trong tương lai, thậm chí còn có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe tâm thần như lo lắng và lòng tự trọng thấp.
Giáo sư tâm lý học Allison Butler tại Đại học Bryant gợi ý cha mẹ có thể dạy trẻ cách thay đổi suy nghĩ về việc mắc sai lầm bằng cách cởi mở thảo luận về những lỗi phụ huynh đã mắc phải, cách họ giải quyết vấn đề và những gì họ học được trong quá trình đó.
Giáo dục tài chính
Nuôi dạy con cái thành công không chỉ là về học vấn mà còn cả về kỹ năng quản lý tài chính. Việc dạy trẻ cách kiếm tiền, chi tiêu thông minh và tiết kiệm để lên kế hoạch cho tương lai là điều cần thiết.
Theo một khảo sát năm 2023 của Hội đồng Giáo dục Tài chính Quốc gia Mỹ, hầu hết học sinh Mỹ không được học những bài học này ở trường, điều này có thể khiến chúng gặp khó khăn về tài chính khi trưởng thành.
Để thực hiện cuốn sách của mình, chuyên gia nuôi dạy con cái Margot Machol Bisnow đã phỏng vấn cha mẹ của 70 người thành đạt. Bà nhận thấy dạy con về kiến thức tài chính là điểm chung của những bậc phụ huynh này.
"Những phụ huynh tôi trò chuyện không bao giờ ép buộc con theo đuổi công việc lương cao, nhưng tất cả họ đều cố gắng dạy con về tiền bạc theo cách nào đó", Bisnow viết.
Bà gợi ý phụ huynh có thể cho trẻ tiền tiêu vặt và yêu cầu chúng tự tiết kiệm tiền để mua những thứ chúng muốn.
Alexa von Tobel, nhà đầu tư được đào tạo tại Harvard và là người sáng lập công ty tư vấn tài chính trực tuyến LearnVest, cho biết bạn cũng có thể thử nói chuyện với con về tiền theo những cách thực tế, chẳng hạn như thảo luận về chi phí của các mặt hàng hàng ngày.
"Hãy dạy con bạn rằng tiền chỉ là một ’công cụ để giúp bạn sống cuộc sống bạn mong muốn’. Tiền không phải để tôn thờ nhưng cũng không nên bỏ qua nó", von Tobel nói.
